Mas Papo

Home - Actief - 17 december 2010: Vrije verzen vervolg


Gedichten

Verhalen

Radio

Actief - Agenda

Diversen

Vrije verzen vervolg

Het schrijven van "vrije verzen" of "vrije gedichten" is minder eenvoudig dan je zou denken. Het hoeft immers niet te rijmen en ook het ritme is niet altijd belangrijk zou je denken. Maar ook in dit soort gedichten is elk woord bewust gekozen. Misschien nog wel bewuster, omdat het hier meer om die woorden gaat. Ook is vaak belangrijk hoe de letters op papier staan, groot of klein, dik gedrukt of juist iel geschreven, zinnen gecentreerd of zelfs rechts uitgelijnd. Kortom de typografie speelt vaak net zo’n belangrijke rol als het rijm of ritme in een sonnet.

Eén van de bekendste gedichten is het gedicht "Boem" uit de bundel "Music Hall" van de Vlaamse dichter Paul van Ostaijen. Het eerste woord BOEM is met hele grote hoofdletters geschreven, daarna het woord PAUKESLAG al iets kleiner. Vervolgens de woorden "daar ligt alles" met een normaal lettertype en dan PLAT weer wat groter. Als je de woorden harder leest als ze groter zijn en zachter als ze kleiner zijn ontstaat een heel mooi effect. Dan denk je: dit is heel modern, maar de bundel verscheen al in 1916! Via deze link en dan de link "BOEM" zie je een moderne versie (computergebruik!) van het gedicht. Natuurlijk is dit wel een uiterste van een vrij vers. De meeste dichters houden het op mooie zinnen, waar soms door het niet gebruiken van leestekens de interpretatie aan de lezer wordt overgelaten.

Soms wordt in een vrij vers gebruik gemaakt van "middenrijm" waarbij een woord in het midden van een regel rijmt op een woord op dezelfde plek in een volgende regel. Hier een voorbeeld uit het gedicht "Oud lied":

... Als een rivier vliedt hij naar één kant
weg van hier naar kroeg of huis;...

Ook wordt er wel eens een rijmwoord binnen een regel gebruikt. Dat heet dan "binnenrijm". Een andere vorm is het "blanke vers", waarbij er wel een ritme in het gedicht zit maar geen rijm. De drama's van Shakespeare zijn in die vorm geschreven. Deze gedichten "zeggen lekker op".

Zo heeft elk gedicht zijn eigen opbouw, rijm of geen rijm, ritme of geen ritme. Het volgende gedicht is een vrij vers, zonder ritme, zonder rijm en zonder leestekens, dat snel gelezen kan worden:

Achterbank

De migraine sloeg weer toe toen
we de tent opbraken en ik moest ook
braken en mocht vast van mijn vader
op de achterbank van de auto gaan
liggen om tot mijzelf te komen
en opeens was alles weg en zo
ongeveer bij Alkmaar voelde ik
me weer OK en mijn zus vroeg of
ik weer snel wilde zitten gaan
want iedereen dacht nu dat
ze "enigst" kind was en dat was ze
niet en wilde ze ook niet zijn totdat ze
jaren later aan mij vroeg of ik geen
migraine had waardoor ik zou moeten
liggen gaan zodat ze dan niet dachten
dat we misschien een stelletje waren.

Mas Papo dichter van Bernheze


Vorige Volgende

© Mas Papo 2019