Vorige week bezocht ik Normandië. Het land stond vol met gedenktekens vanuit de wereldoorlogen. La grande guerre, de eerste wereldoorlog is voor de Fransen nog steeds "de grote oorlog". Op de gedenkstenen zie je de namen van de mensen die destijds zijn gevallen voor het vaderland. Vaak is er als aparte plaquette nog een serie namen uit de tweede wereldoorlog aan vastgeschroefd. De vele bunkers aan de kust, een overblijfsel van de Atlantic Wall, herinneren aan de laatste wereldoorlog. De meeste zijn met graffiti bewerkt en zien er minder troosteloos uit dan de niet versierde. Overigens juist daar werd die Wall doorbroken en kon de bevrijding worden ingezet.

Vorige zondag 11 september was het niet alleen Open Monumentendag, maar ook 10 jaar geleden dat de wereld werd opgeschrikt door "de aanslag"”. De hele dag door konden we getuige zijn van de herdenkingen die op verschillende televisiezenders werden uitgezonden. 102 uur werd er aangegeven als de tijdsspanne tussen begin en eind van de gebeurtenissen op de bewuste dag. Een veel kortere duur dan een wereldoorlog van 4 of 5 jaar, maar een met achteraf wellicht net zo veel impact, omdat ook hier de hele wereld mee te maken heeft. De huidige president en de vorige hielden toespraken, alle namen werden voorgelezen.

Hopelijk hebben de herdenkingen zin, en niet alleen als herinnering.

Herinnering

Het monument staat voor de kerk,
of op het plein in het centrum van het dorp,
of op een afgelegen plek met goede reden.
De namen zijn met beitels ingehakt
op alfabet of datum van verscheiden
ja, allen overleden.

Het tijdsverschil wordt aangeduid in jaren
de bewoners van het dorp kennen de verhalen
en weten er mee om te gaan.
Een enkeling weet de pijn in eigen wond
loopt om de stenen heen en ziet
zijn oude makkers voor zich staan.

De tijd heeft ons ingehaald
de middelen zijn grootser dan ooit tevoren
een aanval of een oorlog hoeft niet lang te duren.
Het kan beslecht zijn in een fractie van tijd
het kan zich voltrekken in enkele uren.

Gebouwen als monument van 't rijke westen
verwoest met inbegrip van zijn bewoners
dat moest de wereld weten.
Een monument ter nagedachtenis
op de plek van waar 't gebeurde
opdat wij niet vergeten.

11 september 2011

Mas Papo dichter van Bernheze