Voor het Bernhezer Magazine van Heesch schreef ik het gedicht Heesch. Tijdens het SP-politiek café 'De Brug' in de Pas op 30 januari 2011 is het gedicht, dat al enige tijd bij mij thuis op zijn bestemming wachtte, overhandigd aan Lex Frunt. Sinds die tijd hangt het in cultureel centrum De Pas.

Het is op canvas gezet met als achtergrond het toegangsbord van Heesch op de Bosschebaan, voorheen de Rijksweg vanuit Den Bosch. Het is de korte versie van het gedicht. De lange versie ging nog wat verder in op de Rijksweg, de schermutselingen in de oorlog en de kerk:

Op de kruising van 's heren wegen
van noord naar zuid, van oost naar west
en vice versa; van ruiterpad gestegen
tot grote weg der 1e klasse nummer 8
van Brussel naar de Hannoverse grenzen
pleisterplaats voor reizende mensen
wisseling van 't vermoeide paard.

Hevig strijdtoneel om grond gestreden,
diepe sporen trekkend en veel gebeden.
Sint Petrus waakt over huizen en bedden
maar kon toch zijn kerk niet redden.

Deze zinnen waren te uitgebreid en paste ook niet op het canvas, dus zijn ze geschrapt. Jammer, want ze geven toch een stukje geschiedenis van Heesch weer: het belang van de Rijksweg, de strijd in de oorlog, de brand van de grote kerk.

Hier het gedicht zoals het in de Pas hangt:

Heesch

Dorp, eens opgebouwd uit elf rotten
verspreid in 't weids gebied gevonden.
Armoe heerste en schaars de opbrengst
van schrale en zanderige gronden.
Centrum van het dorp gelegen
op de kruising van 's heren wegen;
pleisterplaats voor reizende mensen
verkoeling en even rust is daar de wens.

Wat weet ik meer nog, dan dat er is geschreven:
De boer die houdt zijn vee: hij is gebleven.
De Rijksweg is in slaap gevallen, zelfs de naam is ingedut.
Alleen 'Voorheen' doet nog denken aan vroeger tijd.
De rotten samengesmolten tot één geheel;
bebouwd tot aan de grens, door herindeling vastgelegd.
O, Heesch, moeder van Bernheze
in de oksel van nieuwe wegen
Vroeger reden reizigers voorbij
vandaag zijn zij gebleven.

Het gedicht bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat terug naar de geschiedenis van Heesch. Voor mij is dat de rijksweg die bepalend is geweest. Het oorspronkelijke centrum van Heesch lag op de kruising van de Rijksweg en de weg van Uden naar Oss. Hier heeft ook een kerk gestaan. Hier konden reizigers en hun paarden uitrusten en iets drinken. In het gebied rondom de rijksweg bevonden zich kleine gehuchten die rotten werden genoemd. Het waren er 11. Het was destijds bepaald geen rijkdom. De boeren verbouwden en hielden hun vee op slechte zanderige grond.

Het tweede deel geeft de situatie van nu aan. Zoals de eerste zin aangeeft: alles heb ik uit boeken over oud Heesch. De Rijksweg heeft nu de naam 't Dorp en het is inderdaad niet meer zo flitsend als vroeger maar de naam wordt nog wel genoemd: het woord 'voorheen Rijksweg' staat nog te lezen op de straatnaambordjes van de Bosschebaan, 't Dorp en de Graafsebaan. Heesch is het samenstel van de rotten en onderdeel van de gemeente Bernheze, die ontstaan is in 1994 met hier en daar een grenscorrectie. Het gemeentehuis van Bernheze staat in Heesch waardoor Heesch de 'moeder is van Bernheze'. Heesch, goed bereikbaar want precies in de hoek van de A59 en de A50. En mensen rijden het dorp niet meer voorbij, maar gaan er wonen, zoals ondergetekende.

Mas Papo dichter van Bernheze